ภารกิจที่ ๓/๑   ปริศนาคำทาย  (  ภาษาถิ่น ผุ้ไท  เขาวง   อำเภอเขาวง  จังหวัดกาฬสินธุ์ )

1. อารัมบท/ส่วนรวม

2. เป็นส่วนบอกสมญา

3. พรรณนาลักษณะ          
4. จุดบอด/จุดสะดุดใจ 

5. สรุป/ขมวด       

6. ส่วนเฉลย 

 อวัยวะคน

๑. เผลอ  มิใหญ่มิกว้างแต่บังโลกได้เบิ๊ดโนย  ( หน่วยตา ) 

                  1                2                      3                5                 6

 เผลอ    มิใหญ่มิกว้าง    แต่บังโลกได้    เบิ๊ดโนย    ( ตา ) 

๒. เผลอ  ตัดเง้ากะมิตายตัดปลายกะมิเน่า  ( ผม )

                 1         2          4             2               5             6

เผลอ  ตัดเง้า  กะมิตาย   ตัดปลาย   กะมิเน่า   ( ผม )

๓. เผลอ  อยู่มิเค้ออยู่มิไกลเหลวไปเห็นลางๆ  ( หูดัง )

                   1        2             3             4                  5                 6

เผลอ  อยู่มิเค้อ   อยู่มิไกล    เหลวไป   เห็นลางๆ   ( จมูก )

๔. เผลอ  เองซ้ายเองขวา  เหลวหากะมี้เห็น  บานๆเบิ่งตะเง็น  เหลวมี้เห็นได้หงินแต่ดสียง ( หู )

 1                   2                            3                              2                       4                     5               6

 เผลอ     เองซ้ายเองขวา     เหลวหากะมี้เห็น     บานๆเบิ่งตะเง็น    เหลวมี้เห็น  ได้หงินแต่สียง ( หู )

๕. เบอเผลอ   อยู่หีบน้อยๆ    ผ้าผืนน้อย  ตากไว้กะมี้แห้ง  ( ลิ้น )

  1                  2                        3              4               5           6

เบอเผลอ   อยู่หีบน้อยๆ    ผ้าผืนน้อย     ตากไว้    กะมี้แห้ง  ( ลิ้น )

 

พืช

๑.เผลอ  ห้อยอยู่เต้มหลัก  เบอหยักๆ เต็มหลักท้อแก่นสีเขียว  ( มะหุ่ง )

                 1                  2                     3                4                    5                 6         

                 เผลอ  ห้อยอยู่เต้มหลัก  เบอหยักๆ เต็มหลัก    ท้อแก่นสีเขียว  ( มะละกอ )

๒. เผลอ ซิเปอะเห็นหน  ดึงจนเบิ๊ดหนจั่งเห้นเม็ด  ( ข้าวโพด )

             1                  2                         4                   5                    6    

เผลอ    ซิเปอะเห็นหน     ดึงจนเบิ๊ดหน    จั่งเห้นเม็ด  ( ข้าวโพด )

๓. เผลอ  ต้นฮาวนิ้ว  เบอมนๆ วันพระคน  เอาดอกมาไหว้  ( ดอกบัว )

             1              2              3                    4                         5                      6

เผลอ  ต้นฮาวนิ้ว    เบอมนๆ     วันพระคน      เอาดอกมาไหว้     ( ดอกบัว )

๔. เผลอ   เบอยาวฮาวกะดาน   เอาะลุฮ้านจุ้มเดียว       ( กล้วย )

             1              2              3                      4                    5                     6

            เผลอ     เบอยาว   ฮาวกะดาน   เอาะลุเต็มฮ้าน    จุ้มเดียว           ( กล้วย )

๕. เผลอ   เกิดมาเป็นสีขาว  ตอนเป็นผู้สาว   สีเขียว    บาดเค้อเยอะเหี่ยวเป็นสีแดง  ( มะขิด )

              1               2                              3                                   4                            5             6  

            เผลอ   เกิดมาเป็นสีขาว    ตอนเป็นผู้สาวสีเขียว     บาดเค้อเยอะเหี่ยว    เป็นสีแดง  ( พริก )

สัตว์

๑. เผลอ  สองแหนข้างตาแปดหาพาย้าง  ( กะปู )

              1             2              3               4             5         6

เผลอ  สองแหน     ข้างตา    แปดหา    พาย้าง  ( ปู )

๒. เผลอ  หว่านแห่อยู่เทิงฟ้า  ถ้าดักแมงไม้ ( แมงมุม )

             1           2                   3           4            5                6 

เผลอ  หว่านแห่    อยู่เทิงฟ้า  ถ้าดัก    แมงไม้    ( แมงมุม )

๓. เผลอ  ยามนอนเอาหัวลงขี้ดิน เอาตีนชี้หึ้นฟ้า  ( ค้าวคาว )

             1              2               3                     4             5                 6

เผลอ   ยามนอน   เอาหัวลงขี้ดิน   เอาตีน   ชี้หึ้นฟ้า    ( ค้าวคาว )

๔. เผลอ  สี่ตีนย้างมา ผัดมุงหลังคาเป็นหนาม  ( เม่น )

               1        2           3              4                      5                6

เผลอ  สี่ตีน    ย้างมา    ผัดมุงหลังคา     เป็นหนาม  ( เม่น )

๕. เผลอ  ยามกลางเง็นอยู่ถ้ำ  ยามค้ำผัดเอาะฮ้อง  ( กั๊บแก้ )

            1            2                       3             4                  5                  6

เผลอ  ยามกลางเง็น     อยู่ถ้ำ     ยามค้ำ      ผัดเอาะฮ้อง    ( ตุ๊กแก )

สิ่งของ  เครื่องมือเครื่องใช้

๑.เผลอกินเฮ้าทางก้น  คายเอาะทางปะ   (ปืน)

              1               2             3             4                5           6 

เผลอ       กินเฮ้า     ทางก้น    คายเอาะ    ทางปะ    (ปืน)

๒. นกเผลอ  มิได้หามิได้ปิ  แต่ฮ้องเสียงดัง  ( นกหวีด )

                1                2                3                  5                     6

นกเผลอ     มิได้หา       มิได้ปิ    แต่ฮ้องเสียงดัง    ( นกหวีด )

๓. เผลอ  ได้ฟันบักหลาก  กินได้แต่เส้น  ( หวี )

                1          2          3                4          5           6

            เผลอ  ได้ฟัน    บักหลาก  กินได้   แต่เส้น  ( หวี )

๔. เผลอ  ยกตีนห้ามหัว  เอากะโตลอดได้  ( มุ้ง )

            1            2            3              4             5             6

            เผลอ  ยกตีน    ห้ามหัว    เอากะโต   ลอดได้  ( มุ้ง )

๕. เผลอ  ลูกจัญไร  แทงได้แถแก่นแม่  ( ลูกกุญแจ )

            1           2         3        4                 5                6

            เผลอ  ลูก   จัญไร   แทงได้     แถแก่นแม่  ( ลูกกุญแจ )

ดินฟ้าอากาศ  / ธรรมชาติ

๑.เผลอ เบิดคืนมี้หูจักนอน  บัดยามเยอะนอนผัดนอนตอนแดดเอาะ  ( ดาว )

              1                    2                            3                           4                     5                6

            เผลอ    เบิดคืนมี้หูจักนอน   บัดยามเยอะนอน      ผัดนอนตอน     แดดเอาะ     ( ดาว )

๒. เผลอ หว่านเหลืองเต็มขี้ดิน  เก็บกินกะมี้ได้  ( แสงตะเง็น )

               1             2                    3              4               5                6

            เผลอ    หว่านเหลือง    เต็มขี้ดิน     เก็บกิน     กะมี้ได้  ( แสงอาทิตย์ )

๓. เผลอ เพอไปกะฮ้องแม่  เพอมากะฮ้องแม่  ( แม่น้ำ )

            1             2                3                  4               5             6 

เผลอ     เพอไป    กะฮ้องแม่   เพอมา      กะฮ้องแม่  ( แม่น้ำ )

๔. เผลอ  สูงโท้มหัว  กะโตกะใหญ่  บาดย้างหึ้นไปผัดต่ำกว่าหญ้า  ( ภูเขา )

              1                2                 3                         4                        5                 6

เผลอ  สูงโท้มหัว  กะโตกะใหญ่    บาดย้างหึ้นไป     ผัดต่ำกว่าหญ้า  ( ภูเขา )

๕. เผลอ   คับเบ็ดเจ็ดสี  ถ้าซี้มือด้วน  ( รุ้งกินน้ำ )

              1               2         3          4           5                   6

            เผลอ   คับเบ็ด    เจ็ดสี     ถ้าซี้      มือด้วน  ( รุ้งกินน้ำ )

อาหาร

๑.เผลอ  เอามาโน่ยเดียว   ตีลงได้วงที่สอง   ซื้อฮ้องอยู่เทิงฟ้า  (ไข่ดาว )

 1                 2                       3                          4               5               6

เผลอ    เอามาโน่ยเดียว   ตีลงได้วงที่สอง   ซื้อฮ้อง     อยู่เทิงฟ้า     (ไข่ดาว )

๒.  เผลอ  ตัดทางหน้าเห็น นม  ตัดทางหลังเห็นขน   (ขนม)

              1               2                   3             4                     5         6

เผลอ  ตัดทางหน้าเห็น   นม    ตัดทางหลังเห็น     ขน   (ขนม)

๓.  เผลอ  แก้ผ้าลงขี้ตม   แล้วจ่มลงน้ำสีเหลือง (กล้วยทอด)

              1           2          3            4                     5                    6

            เผลอ  แก้ผ้า   ลงขี้ตม   แล้วจ่ม      ลงน้ำสีเหลือง   (กล้วยทอด)

๔. เผลอ  หีบน้อยห่อขี้หิน  บัดเยอะกินแล้วจั่งเตาะ (ไข่)

              1              2             3              4                  5                 6

             เผลอ   หีบน้อย   ห่อขี้หิน  บัดเยอะกิน  แล้วจั่งเตาะ    (ไข่)

๕. เผลอ  คอกิว สองกลีบ หนีบเดียวเซอกล้วย (ข้าวต้มมัด)

             1          2           3                4                  5                6

เผลอ  คอกิว  สองกลีบ   หนีบเดียว  เซอกล้วย   (ข้าวต้มมัด)

กิจกรรม  การเล่น  นันทนาการ

๑.เผลอ สี่มุมสี่แหง่ สี่แคร่เป็นจัตุรัส ผู้คนแออัด  ฟันกันเดียวตายเหลือแต่นายสองคน ( หมากรุก)

  1               2                     3                    4                                  5                                           6

เผลอ   สี่มุมสี่แหง่   สี่แคร่เป็นจัตุรัส   ผู้คนแออัด   ฟันเดียวตายเหลือแต่นายอยู่สองคน  ( หมากรุก)

๒. เผลอ  โปงไปฮั้น  โปงไปนี้  นั่งเก้าอี้โตเดียว  ( ลิเก )

              1               2              3            4            5           6

เผลอ  โปงไปฮั้น  โปงไปนี้  นั่งเก้าอี้   โตเดียว  ( ลิเก )

๓.เผลอกระโดดไปกระโดมา ผัมซูนมา   กะตาย  ( กระโดดยาง )

              1               2                3                  4            5                6

เผลอ   กระโดดไป  กระโดมา  ผัมซูนมา   กะตาย  ( กระโดดยาง )              

๔.  เผลอ เสี่ยงหึ่งๆ  คือจังผึ้งบานมา  ตำซ้ายตำขวา  กระดอนหน้ากระดอนหลัง  ( ลูกข่าง )

                   1            2                  3                            4                                  5                           6

              เผลอ   เสี่ยงหึ่งๆ     คือจังผึ้งบานมา    ตำซ้ายตำขวา    กระดอนหน้ากระดอนหลัง  ( ลูกข่าง )

๕. ซมรมเผลอ  จั่งหล่ะย้าย  ซมรม  จิ๊กซอ ( ซมรมดนตรีไทย )

                     1                    2              3            5                 6

               ซมรมเผลอ  จั่งหล่ะย้าย  ซมรม   จิ๊กซอ   ( ซมรมดนตรีไทย )

ความเชื่อ  ประเพณี

๑.เผลอ  ปั้นๆเห้อมันแข็ง  แล้วกะแทงเฮ้าวางหา (นุ่งโจงกระเบน)

              1          2             3                  4                     5                  6

            เผลอ  ปั้นๆ   เห้อมันแข็ง  แล้วกะแทง    เฮ้าวางหา   (นุ่งโจงกระเบน)

๒.เผลอยามเฮ้าผัดแปด   ยามเอาะผัดสิบเอ็ด ( เข้าพรรษา )

                1           2              3             4               5                       6

เผลอ   ยามเฮ้า   ผัดแปด   ยามเอาะ   ผัดสิบเอ็ด     ( เข้าพรรษา )

๓. เผลอ  แห่ข้าวพันก้อน  ตอนเซ้าฟังเทศ   ( บุญเผวส )

              1            2           3               4           5                  6

            เผลอ  แห่ข้าว   พันก้อน  ตอนเซ้า   ฟังเทศ   ( บุญเผวส )

๔.  เผลอ เทิงหัวได้หนาม  ถามเสลอกะมี้ตอบ  ( พระพุทธรูป )

              1          2                3             4                  5               6

            เผลอ   เทิงหัว    ได้หนาม  ถามเสลอ    กะมี้ตอบ  ( พระพุทธรูป )           

๕. เผลอ เทิงใหญ่เทิงยาว  จ้าวหึ้นเมิงฟ้า  เหื้อพญาขอฝน  (บุญบั้งไฟ )

             1             2                 3                 4                       5                     6

            เผลอ   เทิงใหญ่     เทิงยาว  จ้าวหึ้นเมิงฟ้า    เหื้อพญาขอฝน  (บุญบั้งไฟ )

ความสัมพันธ์ทางสังคม  ครอบครัว  บุคคล

 ๑. เผลอ  เหลืองคือจังอีเก้ง ฮ้องเพลงกินขนม (พระ)

            1             2               3               4                5            6

เผลอ   เหลือง   คือจังอีเก้ง   ฮ้องเพลง    กินขนม   (พระ)

๒. คนเผลอแฮงเอ็ดไปแองถอยหลัง (คนทำนา)

               1                2               3            5            6

            คนเผลอ   แฮงเอ็ดไป   แอง   ถอยหลัง   (คนทำนา)

๓. เผลอ มี้ได้ปิ  มี้ได้หน  ย้างมาเป็นคนผัดบินได้  (  พระบิณฑบาท )

               1          2              3                4                      5                    6 

            เผลอ   มี้ได้ปิ     มี้ได้หน    ย้างมาเป็นคน   ผัดบินได้  (  พระบิณฑบาท )

๔. คูเผลอได้ปากกาด้ามเดียว  (คูวันเพ็ญ )

                1         2        3              5                   6

            คูเผลอ   ได้    ปากกา   ด้ามเดียว    (คูวันเพ็ญ )

๕. เผลอสี่หาสองหาง  คนย้างนำก้น  ( คนไถนา )

                   1        2         3               4             5                6

เผลอ   สี่หา   สองหาง    คนย้าง     นำก้น  ( คนไถนา )